Doların kontrolden çıkacağını ilk öngören isimlerden olan ekonomist Atilla Yeşilada: Dolarda deprem devam edecek... Gelecek mart ve nisanda enflasyon düşmeyecek, aksine 3 haneye çıkacak.
Türkiye'de ekonomik krize bağlı olarak artan hayat pahalılığı, geçim krizini de beraberinde getirdi. Ev kiralarından temel gıda ürünlerine kadar her şey ateş pahası. Ekonomi uzmanları ise önümüzdeki günlerde daha da zorlu günlerin kapıda olduğunu belirtiyor. Türkiye'de en büyük sorunun enflasyon değil, açlık ve sefalet olduğunu belirten ekonomi uzmanı Atilla Yeşilada, “Çok ciddi bir yoksullaşma yaşıyoruz. Toplumun zaten gevşeyen sosyal bağlarını sarsan ve bence kış aylarında geniş çapta şiddet olaylarına neden olacak bir yoksullaşma bu” uyarısında bulundu.
'ŞU ANDAKİ ENFLASYON DAHA ÇOK 70'LERE BENZİYOR'
Yeşilada, ekonomideki mevcut durumu ve yarına dair öngörülerini Sözcü'den Ruhat Mengi'ye anlattı. Yeşilada'nın sorulara verdiği yanıtlardan bazıları şöyle:
Sayın Yeşilada, tanınmış bazı ekonomistler devamlı olarak “yüksek enflasyonla yaşamaya alışmamız gerektiğini” söylüyorlar ancak emeklisi, memuru, işçisiyle toplumun büyük kesimleri zorlukla yaşamaya çalışırken, yapılan zamma rağmen açlık sınırının altında bir asgari ücret varken hızla artan enflasyonla yaşamaya alışmak nasıl olur, bir yolu var mıdır?
Bunlar artık biz ekonomistlerin kullandığı basmakalıp ifadeler haline geldi, şahsi kanaatimi söyleyeyim; bence en büyük sorun enflasyon değil, açlık ve sefalet, çok ciddi bir yoksullaşma yaşıyoruz. Toplumun zaten gevşeyen sosyal bağlarını sarsan ve bence kış aylarında geniş çapta şiddet olaylarına neden olacak bir yoksullaşma bu. Enflasyonla yaşamaya alışmak bir uyarı, öğüt niteliğinde almıyorum bunu. Bu türde bir enflasyonla yaşamaya alışamayız. 90'larda alışmıştık, hepimiz o günleri az çok hatırlıyoruz çünkü bütün gelir, ücret ve fiyatlar eş zamanlı olarak yükseliyordu, 93'te kısa süre bir bankada çalıştım, 3 ayda bir bize zam veriyorlardı. Yani, fiyat artışlarıyla gelir artışları az çok başa baş gidiyordu, kötü bir dönem demiyorum ama yüksek enflasyonlu hayata bir geçiş yapmıştık. Şu andaki enflasyon daha çok 70'lere benziyor.
'BÖYLE DEVAM EDERSE MERKEZ BANKASI HAVLU ATAR'
Merkez Bankası (MB) müdahale etmese şu anda dolar rahatlıkla 20, 22 liraya çıkar” diyorsunuz. Merkez Bankası devamlı milyar dolarlar satarak doların artması engelleniyor, 17-17,5 lira arasında inip çıkıyor. MB'nin bozduracağı dövizler seçime ulaşana kadar yetecek mi?
Yetmez, kışı bile çıkarmaz, bu şekilde müdahaleye devam ederse Merkez Bankası havlu atar. Merkez Bankası'nın döviz artışına müdahale edebileceği döviz miktarı 30 milyar dolar, belki onun da biraz altına indi ama yalnız piyasadan, Türkiye'de bireysellerden ve dövizleri çalınan şirketlerden gelen talep yok, bir yandan da mani olamadığınız dış açığı finanse edeceksiniz, artık mali sistemde bireylerin mevduatı dışında özel sektörde döviz bırakmadılar, hepsini emdi Merkez Bankası. Özel sektörün ne kadar kullanmadığı, yedek olarak biriktirdiği döviz varsa hepsi Merkez Bankası'na geçti, buna rağmen elindeki kullanılabilir döviz miktarı artmıyor, sürekli bir kaçak var. O kaçak şimdi yaz aylarında turizm nedeniyle biraz daha ufak gözüküyor ama turizm gelirleri eylülde bittiğinde ya da yine millet bir şekilde heyecana gelip bir siyasi vakadan dolayı veya dünyada olan bir olaydan dolayı dolara hücum ettiğinde Merkez Bankası'nın savunma hattı da çökecek ve biz bir kez daha 21 Aralık 2021 gününe geri döneceğiz. 21 Aralık'ı hatırlarsak, o gün bu Kur Korumalı Mevduat icat edilmeseydi dolar 100 liraya da gidebilirdi, bunlar panik atakları, buralarda artık işin değeri, ederi, fiyatı kalmıyor, herkes ne pahasına olursa olsun döviz elde etmek için korkuyla saldırıyor, denize düşmüşsünüz can simdi aramak için yanınızdakini itiyorsunuz öyle bir durum. Ama dolar-TL 20'yi aştığında bireylerin de döviz mevduatlarına kısıtlama gelir, onların da döviz mevduatlarını istedikleri gibi çekip kullanmaları engellenir, krizi önlersiniz, onun yerine buhran ve güven bunalımı gelir.
ARTIK KREDİ KARTLARINA NE KADAR ÖDEYECEĞİMİZİ HESAPLAYAMIYORUZ
Enflasyon o kadar hızlı artıyor ki artık kredi kartlarına ne kadar ödeyeceğimizi hesaplayamaz hale geldik, bu durumda sizin de bankada ihtiyacınız için tutmak zorunda olduğunuz TL miktarı sürekli, artıyor, bunu dövize geçmenin anlamı yok, bunu yapabilenler zaten çoktan kaçtılar.
ON MİLYARLARCA DOLAR YURTDIŞINA KAÇTI
2016 darbe girişiminden bu yana çok büyük paralar kaçtı. Özel bankacılarla konuştum; on milyarlarca dolar yurt dışına nakledildi, o zamandan beri de bu aralıklı olarak devam ediyor. İsim vermeyeyim ama bazıları paralarını kaçıramaz, itibarı olan, dev bir holdingin sahibi olan kişiler Türkiye'deki paralarını kolay kolay yurt dışına çıkaramaz, hesap sorarlar. Saraydan bir telefon gelir, onlar mecburen tutuyor ama gizli zenginler, AKP'nin zenginleri hepsi kaçırdı paralarını yurt dışına.
O PARA YOK
Youtube konuşmanızda “Önümüzdeki aylarda 15-30 milyar dolara ihtiyacımız var, bunu da bulamayız” dediniz konuşmanızda, Cumhurbaşkanı'nın sırayla ziyaret ettiği Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer ülkelerden alamazlar mı?
Söylediklerim seçimden önce olabilir, dediğim gibi bütün bunları birbirine bağlantılı görmek lazım. Kimse bu parayı vermez. Bir de şunu karıştırıyoruz; Birleşik Arap Emirlikleri'nin şu anda bile ben Hazine'sinde 15 milyar dolar nakit olduğunu zannetmiyorum, BAE, Suudi Arabistan bunlar servetleri çok yüksek ülkeler ama kimse nakit döviz veya kendi para birimini bulundurmaz, bunlarla yatırım yapılır veya yurt dışında FED'e emanet edilir, Avrupa Merkez Bankası da dahil cebinden 15 milyar dolar çıkarıp Türkiye'ye verebilecek kimse yok, o boyutta bir yatırım da olmaz. Almaya kalksalar Türkiye'de o boyutta satılacak mal yok şu anda.
İki nokta daha var; Bu noktada kimse Erdoğan'a yardım etmez artık, Erdoğan'ın siyasi kariyerinin seçimde sona ereceğini herkes biliyor. İkincisi, şu anda hiçbir Rus, Çin, Arap gelip de Türkiye'de bir mal, fabrika, toprak almaya kalkmaz, çünkü muhalefet çok açıkça vurguladı; “Yaptığınız bütün işlemleri yargıya taşıyarak yargı denetimine, Sayıştay denetimine açacağız, en ufak bir eksik görürsek malınıza el koyacağız” dedi. Dolayısıyla şu anda dışardan hiçbir şekilde, kimseden Erdoğan'a yardım etmek için, seçim kazanması için Türkiye'ye para girmez. Şunu açıklayayım; niye bu ödemeler dengesi, döviz biter olayı yaşanmaz, çünkü o noktaya gelmeden önce Ankara'da bir dirhem stratejik akıl kaldıysa vatandaşın bankadaki döviz mevduatına kısıtlama koyacak, “çekemezsin” diyecekler ve o döviz mevduatı Türkiye'nin çok zaruri ithalat ihtiyacını karşılamak için kullanılacaktır, vadesi gelen dış borçların ödenmesinde kullanılacak.
3 ay önce de “Dolarda deprem olacak diyordunuz, 2 ay, bir ay önce de dediniz. O deprem oldu mu, yoksa daha büyüğünü bekliyor muyuz?
Ben “deprem olacak” dediğimde dolar 14,5 liraydı, şimdi bakıyorum dolar 17,50 olmuş, yüzde 20'den fazla değer kaybetmiş, daha depremin ne kadar büyüğü beklenebilir ve bu olmaya devam edecek. Çünkü sürekli olarak doların yükselmesini engellemek için aynı hataları tekrarlıyoruz, siz sürekli olarak yanlış ilaç aldığınızda hastalığın iyileşmesini beklenemez tabii ki.
“Türkiye'yi bu durumdan çıkaracak adam arıyoruz, kimi sahaya çıkarırsak bize gol çıkarır” demiştiniz, şu anda siz kontrol ediyor olsanız sahaya sizi alsak bize ekonomide gol çıkarır mısınız:)
Başta Sayın Erdoğan olduğu sürece, onu saha kenarında takımın koçu, antrenörü olarak görelim Ronaldo'yu da getirseniz gol mol çıkmaz, sebebi şu; gol attığında sahadan alınacak, işte Naci Ağbal'ın ne eksiği vardı? Benim olmama gerek yok ki, ekonomi diploması olan, master yapmış doktora yapmış biri sorunu çok rahatlıkla çözer. Türkiye'de çözülemeyecek, daha doğrusu çözülmesi çok zaman alacak bazı sorunlar var, mesela eğitim sistemini bugün reforme etseniz 15 yıl sonra sonuç alırsınız, mesela insan kalitesi; bütün entelektüeller, profesörler, sanatçılar, iş insanları yurt dışına kaçmış, bunlar zaman alır ama bazı şeyleri de çok kolay düzeltebilirsiniz.
